Gwarchodfa Natur Genedlaethol Gwlyptir Casnewydd

Trosolwg

Yn swatio rhwng dinas Casnewydd ac aber afon Hafren, mae un o’r Gwarchodfeydd Natur Cenedlaethol mwyaf diweddar a mwyaf nodedig yng Nghymru.

Rhan o ardal dawel Lefelau Gwent yw Gwarchodfa Natur Genedlaethol Gwlyptir Casnewydd; mae’n cynnwys amrywiaeth eang o gynefinoedd tir isel, yn cynnwys glaswelltir gwlyb, gwelyau cyrs, morfa heli a lagŵnau heli.

Y cyfuniad yma o nodweddion arbennig sy’n gwneud y warchodfa hon yn un o’r lleoliadau gorau yn y wlad i wylio adar, ac mae’r cyfleusterau ar gyfer ymwelwyr yn caniatáu i chi wneud y gorau o’r profiad.

Ceir rhwydwaith saith cilomedr o lwybrau wedi eu hail-wynebu yn ardal corsleoedd Aber-wysg.

Mae gan bump o’r gwelyau cors sgriniau gwylio â golygfeydd ar draws sianeli’r dyfnddwr.

Mae gan un o’r gwelyau cors blatfform gwylio wedi’i godi ac mae gan un guddfan wylio adar wedi’i chodi.

Mae pontŵn sy’n arnofio yn llunio llwybr uniongyrchol at oleudy Dwyrain Wysg sydd dros 120 oed.

Sylwer: croesawir cŵn ar dennyn byr ar y Lonydd Gwyrdd a Rhodfa’r Arfordir yn unig.

Adar Gwylltion Gwarchodfa Natur Genedlaethol Gwlyptir Casnewydd

Clustfeiniwch am atsain ‘bwwwn’ aderyn y bwn yn y gwelyau cyrs, ‘tincian’ y titwod barfog a gwichian rhegenod y dŵr. Mae’r  telorion Cetti yma drwy gydol y flwyddyn, ond yn y gwanwyn mae telorion y cyrs a’r hesg yn cyrraedd mewn niferoedd a’r gwrywod yn canu’n uchel yn y cyrs.

Yn yr haf, gallwch fwynhau blodau a phlanhigion y warchodfa yn eu holl ogoniant. Mae’r tegeirianau’n blodeuo ym mhobman, a chadwch olwg am y gardwenynen feinlais brin ymysg blodau’r pys bythol. Wrth gerdded draw at y lagŵnau heli, fe welwch gynefin cwbl wahanol. Hon yw’r unig fan yng Nghymru lle mae’r cambig – aderyn rhydiog, hirgoes a chanddo big nodedig sy’n crymu at i fyny – yn magu.

Yr hydref yw’r adeg orau yn y flwyddyn i wylio adar yng Ngwlyptir Casnewydd, gan mai dyna pryd mae’r adar gwylltion mudol a’r adar rhydiog yn dechrau cyrraedd.

Mae’r heidiau mwyaf o adar i’w gweld yn y gaeaf – cadwch olwg am y cudyllod bach a’r hebog tramor pan fo haid o gornchwiglod yn cael eu dychryn.

Canolfan Addysg Amgylcheddol a Chanolfan Ymwelwyr yr RSPB

Partneriaeth yw Gwlyptir Casnewydd rhwng Cyfoeth Naturiol Cymru, Cyngor Dinas Casnewydd a’r RSPB.

Yr RSPB sy’n rheoli’r Ganolfan Addysg Amgylcheddol a’r Ganolfan Ymwelwyr, ac mae hi ar agor bob dydd o’r flwyddyn (heblaw dydd Nadolig), yn rhad ac am ddim.

Mae’r ganolfan yn cynnwys gofod ar gyfer gweithgareddau i grwpiau a theuluoedd, cyfleusterau cynadledda, siop fawr a siop goffi organig/Masnach Deg.

Mae ardal chwarae tu allan.

Gwarchodfa Natur Genedlaethol

Mae Gwlyptir Casnewydd yn Warchodfa Natur Genedlaethol.

Mae Gwarchodfeydd Natur Cenedlaethol yn lleoedd sydd â rhai o'r enghreifftiau gorau o gynefinoedd bywyd gwyllt a nodweddion daearegol.

Mae dros 70 o Warchodfeydd Natur Cenedlaethol yng Nghymru.

Dysgwch fwy am Warchodfeydd Natur Cenedlaethol.

Uchafbwyntiau'r tymor

Yn ystod y flwyddyn, mae'r dirwedd yn newid yng Ngwarchodfa Natur Genedlaethol Gwlypdiroedd Casnewydd.

Yn dibynnu ar ba adeg y byddwch yn ymweld â'r safle, rydych hefyd yn debygol o weld gwahanol enghreifftiau o fywyd gwyllt.

Parhewch i ddarllen i gael gwybod beth y gallwch ei weld yma yn ystod y tymhorau gwahanol.

Y Gwanwyn

Cadwch lygad am gornicyll a chambig yn arddangos eu hunain, a cheisiwch wrando am gân rhywogaethau o deloriaid ac ehedyddion.

Draw ar y lagwnau heli, efallai y gwelwch rywogaethau o rydyddion mudol.

Yr adeg hon o'r flwyddyn, gall ymwelwyr sydd â phlant ifanc fwynhau chwilio am hwyaid bach ac adar bach o gwmpas y warchodfa.

Yr Haf

Yn ystod y misoedd cynhesaf, mae'r dolydd gwair o amgylch y warchodfa yn frith o flodau gwyllt.

Os byddwch yn cerdded ar hyd y llwybrau, o amgylch y gwelyau cors, chwiliwch am degeirianau, gweision y neidr, hebogau yr ehedydd a gwenyn feinllais.

Gyda'r nos, bydd tylluanod gwyn yn dod allan i hela dros y gwelltir.

Yr Hydref

Dyma adeg wych o'r flwyddyn i wylio rhywogaethau o rydyddion mudol ar y lagwnau heli a man clwydo'r drudwy ar y gwely cors.

Yn y cyfamser, mae heidiau o esgyll cochion a chesig y ddrycin yn brysur yn bwydo ar y gwrychoedd ar hyd Llwybr Arfordir Cymru, sydd ar ffin y warchodfa.

Y Gaeaf

Mae digon i'w weld yng Ngwlyptiroedd Casnewydd yn y gaeaf - chwiliwch am heidiau mawr o chwiwellau, corhwyaid, pibydd y mawn a chornicyll.

Yn yr awyr agored eang uwchben y warchodfa, rydych yn debygol o weld adar ysglyfaeth sy'n hela, megis y boda tramor, y cudyll bach a boda'r wern.

Llwybrau cerdded

Ceir arwyddbyst ar hyd yr holl lwybrau cerdded.

Llwybr y Tegeirianau

1m, 1.6km, Hygyrch

Yn hwyr yn y gwanwyn ac ar ddechrau’r haf, chwiliwch am degeirianau.

Llwybr Cerfluniau

1m, 1.6km, hawdd

Llwybr drwy’r gwelyau cyrs, dros y bont sy’n arnofio a heibio’r goleudy.

Llwybr y Goedlan a’r Aber

1½m, 2.3km, hygyrch

Mynd drwy wahanol gynefinoedd megis gwelyau cyrs a choedlannau a heibio dwr agored a’r aber.

Profiad o’r Gwlyptir

3m, 4.5km, hygyrch

Mae’n gyfuniad o’r llwybr tegeirianau, llwybr y goedlan a’r aber a rhan o Lwybr Arfordir Cymru.

Llwybr Lonydd Gwyrdd ac Arfordir

4m, 6km, hawdd

Mae uchafbwyntiau yn cynnwys goleudy Dwyrain Wysg, golygfeydd dros Aber Afon Hafren cyn belled ag Exmoor, cuddfan adar a lonydd gwyrdd (gall Fish-house Lane fod yn fwdlyd iawn yn y gaeaf neu ar ôl glaw trwm).

Mae croeso i gwn ar dennyn byr ar y daith gerdded hon, ond cofiwch lanhau ar ôl eich ci.

Gwybodaeth ynghylch hygyrchedd

Mae’r holl lwybrau o gwmpas y gwelyau cyrs yn Aber Wysg yn addas ar gyfer cadeiriau olwyn, ac mae meinciau bob rhyw 200 metr.

Mae’r llwybrau’n wastad, gyda rhai llethrau esmwyth a ramp igam-ogam i ddringo’r pum metr i fyny at y gwelyau cyrs sydd ar lefel uwch.

Mae’r cyfleusterau’n cynnwys:

• parcio ar gyfer yr anabl
• mynediad ar gyfer cadeiriau olwyn i’r ganolfan ymwelwyr a’r caffi
• toiledau ar gyfer yr anabl
• tri sgwter trydan ar gyfer yr anabl ar gael i’w llogi, yn rhad ac am ddim (cysylltwch â’r RSPB i drefnu, ffôn: 01633 636363)
• sgriniau gwylio a chuddfan wylio gyda lle i gadeiriau olwyn

Amserau agor

Mae’r Ganolfan Addysg Amgylcheddol a’r Ganolfan Ymwelwyr, sy’n eiddo i’r RSPB, ar agor yn rhad ac am ddim o 9 y bore hyd 5 y prynhawn, saith diwrnod yr wythnos drwy’r flwyddyn (heblaw dydd Nadolig).

Mae’r maes parcio ar agor 9 y bore hyd 5 y prynhawn.

Cau a dargyfeirio

Sylwch:

• Weithiau, rhaid inni gau neu ddargyfeirio llwybrau er eich diogelwch tra byddwn yn mynd i’r afael â gwaith cynnal a chadw
• O dro i dro, efallai y bydd yn rhaid inni gau safle mewn tywydd eithafol, fel gwyntoedd cryfion neu eira a rhew, oherwydd y perygl posibl i ymwelwyr a staff
• Cofiwch ddilyn unrhyw gyfarwyddiadau a welwch ar y safle, a gwnewch yn siŵr eich bod yn dilyn unrhyw arwyddion dargyfeirio dros dro sydd mewn grym

Sut i gyrraedd yma

Lawrlwythwch y map lleoliad.

Lleolir Gwarchodfa Natur Genedlaethol Gwlyptir Casnewydd bum milltir i’r de o Gasnewydd, oddi ar yr A48.

Prisiau meysydd parcio £3. Bydd aelodau’r RSPB yn dal i allu parcio am ddim.

Cyfarwyddiadau

O Gyffordd 24 ar yr M4, cymerwch yr A48 i’r gorllewin, ac yna dilynwch yr arwyddion hwyaid brown i faes parcio Gwarchodfa Natur Genedlaethol Gwlyptir Casnewydd.

O Gyffordd 28 ar yr M4, cymerwch yr A48 i’r dwyrain, ac yna dilynwch yr arwyddion hwyaid brown.

Mae’r maes parcio ar ffordd Gorllewin yr As, ychydig cyn y fynedfa i Orsaf Bŵer Aber Wysg.

Mae gan Lwybr Beicio Cenedlaethol Sustrans, Rhif 4, gangen sy’n cysylltu â Gwarchodfa Natur Genedlaethol Gwlyptir Casnewydd gan ddefnyddio llwybrau beicio a ffyrdd tawel. Yn y maes parcio mae lle pwrpasol dan do i gadw beiciau a stand beiciau wrth fynedfa’r canolfan ymwelwyr.

Y cod post ar gyfer teclyn SAT NAV yw NP18 2BZ.

Map Arolwg Ordnans

Mae Gwarchodfa Natur Genedlaethol Gwlyptir Casnewydd ar fap Arolwg Ordnans (AR) 152.

Cyfeirnod grid yr OS yw ST 334 834.

Trafnidiaeth gyhoeddus

Mae yna wasanaeth bws sy’n rhedeg yn ôl y galw i Wlypdiroedd Casnewydd.

Ffoniwch 01633 21120 i fwcio bws cyn 5pm ar y diwrnod cyn y byddwch yn dymuno teithio.

Mae’r orsaf drenau agosaf yng Nghasnewydd.

Am fanylion ynghylch trafnidiaeth gyhoeddus, ewch i wefan Traveline Cymru.

Darganfod mwy

• Lawrlwytho’r ap PlacesToGo i gynllunio eich taith
• Edrychwch beth sydd ar y gweill
• Dysgwch sut i barchu, gwarchod a mwynhau cefn gwlad
• Helpwch i atal clefydau coed rhag lledaenu
• Trefnwch ddigwyddiad neu weithgaredd mewn coetir a reolir gan Cyfoeth Naturiol Cymru
• I weld rhestr o fannau sydd wedi’u cau, edrychwch ar yr adran gwaharddiadau a chyfyngiadau

Cysylltu â ni

Ffôn: 0300 065 3000 (Cyfoeth Naturiol Cymru) neu 01633 636363 (RSPB)

Ebost ymholiadau@cyfoethnaturiolcymru.gov.uk neu newport-wetlands@rspb.org.uk

Lawrlwythiadau